swojskie-klimaty.pl

OŁAWSKIE ABC…

 

A)   jak  ALFABET TURYSTYCZNY

Oławski Alfabet Turystyczny

czyli „subiektywnie  o Oławie…”

 

 

 

B)     BAROK -

• najciekawszy budynek z tego okresu to obecny Pałac Ślubów przy  Rynku 25 – czyli dawna apteka, którą w 1935 r prowadził dr Max Siebe , warto wejść do środka i obejrzeć pałacową klatkę schodową

bramy wejściowe do Pałacu Ślubów

 

• Kaplica – Kościół pomocniczy pw. Św. Rocha z cennym obrazem „Zwiastowanie” autorstwa Johanna Claessens’a – malarza z dworu wrocławskiego biskupa;

• I Kamienice – Rynek 29 i 36 – zachowały się bogate zdobienia

 

• Kamienica przy ul. Wrocławskiej 4 – w latach 20 i 30 XX w – znajdował się tu sklep z perfumami i mydłem, które było produkowane w fabryczce  z tyłu sklepu przez rodzinę Stantke,

 

 

BROWAR -  ul. Browarniana 3 – w XIX w  Oławie działały dwa browary, jeden „Zamkowy”  prowadzony przez Carla Welza  przy Zamku oraz „Miejski” prowadzony przez Reinholda  Stantke.

Z browaru „Miejskiego” i wyszynku pozostał ślad na kamienicy przy ul. Browarnianej 3 – jest to  kartusz z kuflem piwa  oraz nazwa ulicy, a także łukowate sklepienia części pomieszczeń . Układ samej  kamienicy także świadczy o przeznaczeniu  – nie centralnie usytuowana  szeroka brama wjazdowa ,   dojazd do  piwnicy chłodni browaru.  Poza tym, w okolicach browaru przy ulicy Kościuszki a dawniej przy ulicy Słodowej (Malzerstarsse)  znajdowała się suszarnia słodu.

Właściciele browaru  oraz  fabryki mydła – rodzina Stantke pochowani są w grobowcu na oławskim „starym” cmentarzu.

kamienica przy ul. Browarnianej

C)    …

 

D)    DZWONY -  z 62 metrowej wieży kościoła sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia słychać trzy dzwony, pierwszy , największy pochodzi z 1679r a dwa  pozostałe – średni i mały z 1694r. Wieża kościelna tak jak i cały kościół wielokrotnie ulegała kataklizmom i przez to jej kształt przez wieki zmieniał się.  Pierwotnie dach wieży pokryty był gontem, od 1692r  zaczęto dobudowywać zwieńczenie w formie hełmu z gałką , proporcem i krzyżem obłożonych dukatowym złotem, natomiast dach był pokryty saksońską cynkową blachą pomalowaną na zielono przez malarza Guntercha. Ówczesny hełm wieży przypominał w kształcie  hełm ratusza. W 1881r huragan  zniszczył szczyt wieży i dopiero w 1886r dobudowano  istniejące obecne neogotyckie zakończenie. W latach siedemdziesiątych proboszcz Parafii MPB śp. Franciszek Kutrowski czasem wpuszczał  wąskimi  i  krętymi  schodami na wieżę i  pozwalał huśtać się na sznurach dzwoniąc  w samo południe , najwyżej oczywiście aż po dach na dużym dzwonie….

 

E)      EUPHORIA KLUB – wg reklamy klubu „usytuowany jest w cichym i spokojnym miejscu Oławy, w dawnym kompleksie zabytkowych koszar, otoczony pięknym przestrzennym dziedzińcem, wpisany do rejestru zabytków dn. 02.04.1993r. Stylowe i niepowtarzalne wnętrze…”  Klub na Młyńskiej – fakt położenie ciekawe , wnętrze wyjątkowe co do reszty trzeba by kiedyś sprawdzić….

 

ul. Młyńska dawne koszary

 

F)      FLIS ODRZAŃSKI – co roku pod koniec czerwca  przez ok. 2 tygodnie uczestnicy flisu pokonują kajakami i tratwami trasę ok. 540 km,  wspaniała impreza turystyczna i okazja do  wypoczynku. W Oławie głównym współorganizatorem jest m.in. Nadleśnictwo Oława.          Po drodze uczestnicy flisu zwiedzają  i biorą udział w licznych imprezach organizowanych       z tej okazji w nadrzecznych miejscowościach.

 

FILMY – kręcone w Oławie

• w Rynku pod Ratuszem – „Droga” z 1973r wyreżyserowany przez Sylwestra Chęcińskiego z Wiesławem Gołasem w roli głównej;
• na dworcu PKP „Sztuczki” w reż. Andrzeja Jakimowskiego  oraz
• we fragmencie  „Sami Swoi” w  II części było widać Oławę…

 

G) GOTYK –  Sanktuarium p.w. Matki Boskiej Pocieszenia, trójnawowa  bazylika o wymiarach: długość 50 m, szerokość – 30m, wysokość kościoła – 15m a wieży 62 m, najstarsza zachowana część to z ok. 1300r gotyckie prezbiterium , z ważniejszych historycznych elementów kościoła to:

• Epitafium księcia Jerzego Ernesta i jego żony Anny Marii Anhalckiej z 1589r nad drzwiami  do zakrystii,
• Piaskowcowa płyta nagrobna z 1649r szwedzkiego pułkownika Jana Gunna , który został pochowany pod wieżą,
• Barokowe płyty nagrobne tragicznie zmarłych członków rodziny pastora Jerzego Buchera
• Płyta nagrobna Anny Marii von Hunom z 1618r
• Epitafia : z 1591r – rodziny Stosch i z 1610r – Burmistrza Macieja Mullera i jego żony
• I najciekawsze – na południowej ścianie epitafium przedstawiające trzy niemowlęta nad płytą inskrypcyjną i nad nimi personifikacja czasu Chronosa.

Kościół pw. MBP w Rynku

 

H)     HEJNAŁ z wieży ratusza o zachodzie słońca, pomysł  i aranżacja J.Witkowskiego , kompozycja to archaiczna muzyka śląska o celtyckich źródłach  z kogutem w tle…

 

Rynek

I)        …

 

J)      JAKUB SOBIESKI – zwany Fanfanik” urodzony w Paryżu w 1667r , zm. 1737 w Żółkwi, syn Jana Sobieskiego, w 1691r ożenił się z  córką palatynata Renu Filipa Wilhelma Jadwigą Elżbietą Amalią, która w wianie wniosła  tytuł książęcy i Oławę. Z Oławą związany przez ok. 25 lat , przez ten czas dał się poznać jako tolerancyjny i dobry gospodarz , wg kronik znacznie rozwinął w Oławie gospodarkę , budownictwo i rzemiosło.

 

K)     KOGUT -  herb miasta – poza legendą związaną z uratowaniem miasta przed wrogą napaścią , Kogut prawdopodobnie ma związek z  przybyłymi  w średniowieczu tkaczami walońskimi, pierwsze koguty pojawiły się na monetach bitych w Oławie za księcia Henryka IV Probusa (1226-1290) a ostatnie wybite koguty to te na siódmaku na 777 lecie otrzymania praw miejskich,

 

KOLEJ – pierwsza – uruchomiona 22.05.1842r  na Śląsku linia kolejowa Wrocław-Oława. Pierwszy fragment linii kolejowej do Wiednia.

 

stacja kolejowa

 

KAMIENICE

• obecnie RENESANSOWA, kamienica przy RYNEK 24 – stoi na najstarszych zachowanych fundamentach w całym Rynku ,
  • WROCŁAWSKA 8 - z 1600R obecnie apteka

 

L)      LIPY – ul. Lipowa –  najlepsze miejsce na aromatoterapię na przełomie  czerwca i lipca

 

 

Ł) ŁĄKA –  a dokładniej ZIMOWITOWA ŁĄKA – łąka przy drodze z Oławy do Grodziska Ryczyn, atrakcją są zakwitające  późną jesienią olbrzymie ilości fioletowych  zimowitów.

 

M)   MIASTECZKO RUCHU DROGOWEGO – wybudowane zostało w latach siedemdziesiątych XXw, celem było utworzenie terenów rekreacyjno-edukacyjnych dla mieszkańców, początkowo stały tam znaki drogowe służące do nauki  jazdy  rowerem w ruchu „prawie” drogowym, potem stopniowo ta funkcja zaczęła zanikać na rzecz placu zabaw  oraz terenu gdzie odbywa się większość imprez plenerowych miasta obok odkrytego basenu i krytego w budowie, a także obok kortów tenisowych.

 

MURY OBRONNE

 

Rynek został otoczony murem obronnym w XIIIw  i miał średnio 3 m wysokości i  grubości od ok. 1 m do 1,5m. Mur był przystosowany do  umieszczenia na nim broni palnej.

ostatni fragment murów obronnych

• MIASTA PARTNERSKIE Oławy to:
• Ceska Trebova w Czechach
• Złoczów na Ukrainie
• Obersbach Niemcy
• Sighetu Marmatiei Rumunia
• Frankfurt nad Odrą Niemcy
• Słubice Polska oraz
• Priolo Gargallo  Włochy

 

N)    NEPOMUCEN –  Święty Jan Nepomucen patron chroniący przed powodzią i suszą,  wzburzonymi wodami, patron mostów, przepraw, życia rodzinnego i dobrej spowiedzi .  Głównie kojarzony jest z terenami Czech i przygranicza . Figury Nepomucena stoją głównie przy mostach, rzekach , przy krzyżówkach dróg , kościołach i na placach.  Figury Świętego w Oławie są dwie i znajdują się przy 1. Kościółku Św. Rocha – na skrzyżowaniu ulic Św. Rocha i 1 Maja  i 2. pod Ratuszem w Rynku – znana przede wszystkim  uczestnikom  Rajdu Primaaprilisowego do Grodziska Ryczyn , skąd wyruszają co roku piesi i rowerzyści.

 

 

 

O)  ODRA –  oczywiście flis odrzański , czasem kajaki, wędkarze,  dzięki powodzi dreptaczek wzdłuż rzeki, barki i już. A szkoda….A kiedyś : parostatek do Wrocławia, knajpki i gospody nadodrzańskie …… Dzięki uruchomionemu w  1361r  promu na Odrze do Wrocławia , miasto zaczęło się rozbudowywać w kierunku Odry tj. ulicą  Pieprzową (nazwa od przywożonych tą drogą towarów)   a obecnie  mniej więcej Chrobrego .

 

 

• OŁAWA rzeka a popularnie Oławka -  początek ma w Lipnikach na wysokości 315m npm w powiecie Nyskim, długość  91,7 km. Organizowane są spływy kajakowe Oławką do Siechnic.  Poza kajakarzami i kąpiącymi się czasem widać wędkarzy mających nadzieję na złapanie klenia, więc i ryby też są.

 

widok ul. Strzelnej od Oławki

 

 

P) PRĘGIERZ – oławski pręgierz czyli słup hańby można było trafić za drobne kradzieże, za naruszanie obyczajów a także za obniżanie jakości sprzedawanych produktów lub zawyżanie ceny (już wiem czemu zlikwidowano pręgierze …).   Oławski pręgierz pod ratusz został przeniesiony z Placu Zamkowego w roku 1935.

 

 

• PAŁAC   - Pałac Luizy, w XIV wieku stał tu zamek myśliwski , potem przez kolejne wieki rozbudowywany przez włoskich mistrzów Jakuba z Mediolanu, Barnarda Niurona, Carla Rossi.  Ma ciekawą i burzliwą historię, w jego murach był lazaret, piekarnia, browar, klasztor, fabryka cygar, szkoła i dzisiejszy Urząd Miejski.  Świetność  zamku przypada na  XVII wiek, kiedy to księżna Luiza matka Jerzego Wilhelma – ostatniego z rodu Piastów , rozpoczęła przebudowę i rozbudowę  oławskiego zamku. Zmieniła charakter zamku, założyła i rozbudowała ogrody, Pałac zaczął pełnić funkcję reprezentacyjną.  Szkoda, że takim, można go oglądać tylko na starych widokówkach…..

 

 

 

• POGODYNKA  - oławska pochodzi z XIXw, do 2001r  stała w przyszpitalnym parku przy     ul. Św. Rocha i pełniła funkcję kapliczki z figurą Św. Antoniego. Obecnie żeliwna , odremontowana pogodynka stoi w Rynku nieopodal Kościoła MBP w Rynku i ponownie pokazuje stan pogody w Oławie.

 

 

 

• PIASKI  - dawne miejskie kąpielisko, położone za Odrą na Zwierzyńcu „powstałe” w 1905r po powodzi , po kopalni piasku. Pozostałością po rekreacyjnym zagospodarowaniu Piasków są szczątki pomostu – wystające z wody pale. Według wstępnych badań woda w Piaskach jest zdecydowanie czystsza niż Odra, są plany na powtórne zagospodarowanie  akwenu do celów rekreacyjnych i dla wędkarzy .

 

 

 

R) RATUSZ – inicjatorką budowy była Księżna Katarzyna w 1353r.  Wielokrotnie przebudowany, odbudowywany a obecnie remontowany.  Zdecydowanie największą atrakcją  ratusza i  jednocześnie całej Oławy jest zegar figuralny (p.Z) . Wieża ratusza ma wysokość 53,5m . W ratuszu krótko działała izba muzealna, a wcześniej umawiając się można było wejść na wieżę i przy dobrej widoczności obejrzeć panoramę przedgórza sudeckiego oraz panoramę miasta .

Ciekawostką jest, że wchodząc na ratuszową wieżę , na klatce schodowej pozostały podpisy majstrów budowlanych pracujących przy remontach oraz zegarmistrzów – takie starodawne graffiti. Ostatecznie  Ratusz  od 1832r jest w stylu neoklasycznym natomiast wieża jest barokowa.

 

 

 

S) SMAKI - gęsie pasztety  – kiedyś, znane na całą Europę , robione przez Alberta Gaze  w hotelu Pod Lwem, budynek nie przetrwał wojny – a znajdował się na początku ulicy Brzeskiej, mniej więcej tam gdzie dzisiaj stoi sklep meblowy. Każdy oławski lokal miał swoje  receptury potraw, a w okresie przedwojennym, w 1935 r było 29 lokali i hoteli  : wspomniany wyżej Hotel pod Lwem oraz m.in. Stara mennica, Czarny Orzeł, Rzymski Cesarz, Złota Korona, U Księcia, Pruski Dwór, Niemiecki Hotel, Gospoda pod ZłotąKoroną, Ruciany Wianek, Dom Bractwa Kurkowego, Główna Kawiarnia, i wiele innych , więc było w czym wybierać….

Nr.1 NAPOLEONKI OD KRAWCZYŃSKIEGO -   ciasto francuskie z masą budyniową , posypane cukrem pudrem…….  :-)

nawet w Wadowicach nie są tak pyszne jak te z Brzeskiej - fakt osobiście  stwierdzony

Ciastkarnia Państwa Krawczyńskich – kiedyś lody Nr 1 dzisiaj najlepsze „Napoleonki”  i ciasta drożdżowe.

 

i lody  z ul. Św. Rocha……

 

ul. Brzeska

 

 

Ś) ŚWIERAD –pustelnik, asceta,   żył w latach ok. 1000 a 1034r,  urodził się w okolicach Krakowa, ale niektóre kroniki wskazują, że przebywał na terenie ziemi oławskiej w okolicach Ryczyna. Zajmował się leczeniem , w Europie zasłynął zwłaszcza z uzdrawiania  chorób kręgosłupa.

ŚLUZA II – 213 kilometr biegu Odry, na Odrzańskiej Drodze Wodnej – E-30 , wybudowana na początku XXw, wymiary śluzy to: wysokość – 9,6m, długość – ok.190 m,

T) TURYSTYCZNY RAJD PRIMAAPRILISOWY DO GRODZISKA RYCZYN –

• · Pierwszy Rajd pod oficjalną nazwą Rajd Primaaprilisowy odbył się w 1995 r.
• · Inicjatorką oraz główną pomysłodawczynią była Janina Wojtczak,
• · Komandorem Rajdu i głównym koordynatorem   został Jan Janota.
• · Pierwsze Rajdy liczyły ok. 30-50 osób, w 2009-jubileuszowy XV – ponad 800 ostatni XVII – ok.500
• Patronat nad Rajdem  obejmują: Nadleśnictwo Oława,  Wójt Gminy Oława, PTTK o/Brzeg Ryczyn (Ritschen) gród obronny usytuowany dokładnie w połowie drogi między Brzegiem i Oławą. Wzmiankowany po raz pierwszy w 1093 roku w bullach papieskich. Przypuszczalnie w latach 1037-38 schronili się tam biskupi wrocławscy przed antyfeudałami i antyklerykałami. Gród ten był jednym z najważniejszych na Śląsku ośrodków władzy, do 1297 r. był kasztelanią. Świetność grodu kończy się w wieku XIII, czego powodem było powstawanie nowych miast Brzegu i Oławy oraz przesunięcie się koryta Odry (naturalna fosa) o blisko 1 km. Mówi się też, że zniszczony został prawdopodobnie podczas wojen husyckich. Opuszczono gród, chociaż wioska istniała jeszcze w XVI wieku, później zaczęła całość zarastać lasem. Wykopaliska archeologiczne: 1390 roku z polecenia księcia Ludwika I Brzeskiego, który szukał grobów biskupich. Późniejsze: w wieku XIX, kolejne w połowie XX wieku, a ostatnie trwają od kilku lat. Znaleziono fragmenty ceramiki oraz broń żelazną. Rezerwat Ryczyn  na północ od śluzy Lipki zajmuje 1,75 ha posiadając 200-300 letnie dęby.  Dobrze zachowane wały obronne tworzą pierścień średnicy blisko 150 m, w pobliżu było cmentarzysko. (opracowanie Janka Janoty)

konkurs leśników

pomysłodawczyni imprezy ś.p.Janina Wojtczak

 

Nadleśniczy z uczestnikami Rajdu

obelisk z Grodziska Ryczyn

atrakcje strażaków z OSP Wójcice

Jose Luis Sosa Estanga nauczyciel salsy,

dr ekonomii z Caracas , obecnie współpracownik organizatorów  Rajdu z Wenezueli

U) UKŁAD URBANISTYCZNY – Oława  ma zachowany średniowieczny układ urbanistyczny ulic,  zwłaszcza zdjęcia z lotu ptaka pokazują jak rozwijało się miasto: najpierw rynek z otoczką murów obronnych, potem stopniowo przyłączane osiedla  wokół centrum.

ULICE - nowe  nazwy ulic przydzielane są w zasadzie wg klucza osiedli -czyli osiedle kwiatowe z ulicami np. Tulipanów, Bratków, …,

osiedle poetów : Tuwima, Mickiewicza, Norwida, ….,

starsze  nazwy ulic związane są z nazwami  miast  - Strzelna, Brzeska, Wrocławska, Oleśnicka….  itp lub  nazwy historyczne typu Plac Zamkowy, Pałacowa, Browarniana, itp.

 

W) WIEŻA CIŚNIEŃ -  wybudowana na początku XXw,

 

 

 

• …

Z) ZEGAR – zegar na wieży ratuszowej ufundowany przez Księżną Luizę jest największą atrakcją turystyczną Oławy. Jest zegarem figuralnym, czyli takim, który oprócz tarczy ze wskazówkami ma  rzeźbione figury. Budowało go przez wiele lat  trzech zegarmistrzów – Burak, Sałata i Kapusta. Ukończony został za panowania Jakuba Sobieskiego. Jego mechanizm współpracuje z czterema ruchomymi figurami umieszczonymi na ośmioboku wieży na przemian z tarczami zegara. Są to: śmierć wymachująca kosą w rytm kwadransów, król Salomon w rzymskim stroju co godzinę poruszający berłem i szczęką, kogut goniący kury przy każdym uderzeniu zegara oraz księżyc pokazujący swoje kolejne fazy w księżycowym cyklu 28 dni.  Pod koniec XVIII w tarcze zegara zostały pozłocone.  Na galerii widokowej od strony południowej znajduje się  także zegar słoneczny, według którego regulowano zegar mechaniczny.

 

 

 

 

 

ZWIERZYNIEC DUŻY – dzielnica Oławy, za Odrą, od tej dzielnicy wziął nazwę rezerwat przyrody Zwierzyniec, była to kiedyś osada rybacka i myśliwska.  Królewicz Jakub Sobieski wraz z całym dworem często polował w okolicach Rezerwatu Zwierzynieckiego i tam też  polecił wybudowanie bażanciarni.

 

Ż)….

 

śluza                                                              stara rzeźnia

 

park miejski                                                    ul. Spacerowa

poczta na dawnej ul. Grodkowskiej dzisiaj 1Maja

 

Plac Zamkowy

 

Plac Piastów                      ulica Brzeska

ul. Wrocławska

Nad Odrą